maandag 26 mei 2008

En ze leefden nog lang en gelukkig ...


Writer's block 1
Originally uploaded by ArtMind etcetera
De laatste opdracht voor de 23-dingen-cursus is om een afsluitend bericht te schrijven waarin je voor jezelf het programma afsluit en de coaches nog één keer de kans geeft om te reageren.

Eigenlijk zit ik al drie weken tegen dit bericht aan te hikken, of me er op voor te bereiden, of hoe je het ook noemen wilt. Ik ga namelijk niet stoppen met bloggen, maar ben toch nog wat huiverig om zo zonder cursus de buitenwereld in te stappen. En zo lang ik m'n afsluitende ding nog niet gedaan heb valt het natuurlijk nog wel binnen de vertrouwde wereld van de cursus.

Eerst maar even terugblikken. Wat vind ik nu achteraf van de hele cursus? Iedereen die mijn blog een beetje heeft gevolgd zal wel begrijpen dat ik erg enthousiast ben over de 23 dingen. Over de inhoud, maar nog meer over de vorm van de cursus eigenlijk. Ik was tot nu toe altijd een beetje sceptisch over e-learning, maar deze keer ben ik compleet overtuigd.

De hoogtepunten wat mij betreft:
- De begeleiding door o.a. een 'echte' blogger
- Meelezen en -leven met je collega's
- Gelezen worden door en feedback krijgen van vakgenoten en andere geinteresseerden.

En de leukste 'dingen'
- #2, een weblog bijhouden (zie hierboven)
- #4, RSS lezen (omdat je daardoor als vanzelf gevoed wordt met de ideeen van anderen)
- #22, Bibliotheek 2.0 (omdat ik de losse dingen wel interessant vind, maar het voor mij pas echt leuk wordt als ik begin te fantaseren over hoe ik die dingen zelf kan gebruiken / integreren / toepassen in m'n werk)

Vooruitblikkend ben ik al een poosje bezig m'n digitale werkelijkheid aan te passen aan de fase na-23-dingen. Daarbij heb ik dankbaar gebruik gemaakt van een bericht van WOW!ter. Ik heb m'n blog hernoemd (het lidwoord gaf sorteerinconsequenties), een feedburner-feed aangemaakt en als enige feed in de sidebar gezet, het aantal labels voor m'n berichten verkleind en een overzicht van recent commentaar in de sidebar gezet.

Daarnaast probeer ik het aantal feeds dat ik lees te verkleinen, zodat ik niet alsmaar het idee heb dat ik dingen mis en naast het lezen van blogs ook nog tijd overhoud voor het schrijven op m'n eigen blog. In dat kader ben ik van Feedreader afgestapt en heb nu Google Reader als enige RSS-reader.

Ook heb ik nagedacht over de focus van m'n blog. Het ligt voor de hand om geregeld over de AquaBrowser te berichten. Daarnaast ligt m'n grootste interesse nu bij het integreren van (web 2.0) functionaliteit, de vraag hoe je als bibliotheek je klanten een samenhangend geheel van informatie aan kunt bieden. Daarmee kom je op onderwerpen als dataportabilty, open source, mash-ups en misschien ook informatiearchitectuur. Vrij technische onderwerpen, dus, maar wel zaken waar de bibliotheek iets mee moet. Misschien is mijn focus wel de vraag hoe we ontwikkelingen in de technologie kunnen inzetten om de informatiebemiddeling te verbeteren. Maar wel jammer om dan het hele marketing-verhaal buiten beschouwing te laten...

Straks m'n blogroll nog aanvullen met een aantal favoriete blogs. Bij de cursusblogs uit Overijssel zitten echte pareltjes, maar ik mag van mezelf maar 20 blogs noemen. Ook daarin moet een bibliothecaris kunnen selecteren. En nog even kijken of ik de widget voor m'n Shared Feeds mooier kan krijgen.

En dan maar afwachten of het writers block toeslaat, of dat ik voldoende op snelheid ben om door te schrijven. Ik ben benieuwd ...

zondag 18 mei 2008

Ik ga op vakantie en neem mee ...

Het leukste van vakantie is de voorbereiding. Van tevoren is het gebied waar je naar toe gaat zo mooi als de plaatjes uit de reisgids of van de toeristische websites. Van tevoren zijn de hotels en restaurants allemaal zonovergoten, en is er rust en ruimte. En van tevoren denk je nog dat het moet lukken om een aantal boeken te lezen waar het in het hectische leven niet van komt. Ik bereid mijn vakanties altijd zeer zorgvuldig voor.

Dit weekend heb ik me bezig gehouden met de vraag wat voor leesvoer er mee gaat. Ik probeer altijd regionaal te lezen, dus neem bij voorkeur boeken mee die geschreven zijn in het gebied waar ik naar toe ga en/of die zich daar afspelen. Deze zomer maak ik een soort Grand Tour door Frankrijk. Meestal houd ik het op een wat kleiner gebied, maar door omstandigheden bestrijk ik deze nazomer vrijwel heel Frankrijk boven de lijn Bordeaux - Valence.

Een goede reden om al die klassieke Franse romans die ik nooit gelezen heb in de bagage mee te nemen. Maar wat zijn dat de toppers, wat moet je gelezen hebben? Ik heb wel ergens een boek over de Franse literatuur, maar dat zit in een verhuisdoos ingepakt. En eerlijk gezegd verwacht ik daar niet zo veel van. Het Wikipedia artikel over de Franse literatuur geeft me al een lijst van zo'n 25 auteurs, hoeveel zal er dan wel niet in zo'n boek staan?

In ZoekGenie zoeken naar de titels waarvan de meeste edities in de Noord- en Zuid-Hollandse bibliotheken aanwezig zijn geeft me wel een ranglijst, maar niet eentje waar ik gelukkig van wordt. Het gehalte aan titels die tot musical bewerkt zijn is me net te hoog.

Voorlopig kies ik voor de rangorde van LibraryThing, met als trefwoord "Franse literatuur". Dat geeft me de onderstaande top 5, die bij dezen genomineerd is voor de vakantiekoffer. Maar zo'n lijst is natuurlijk ook maar statistiek. Ik laat me daarom de komende tijd graag door jullie adviseren welk boek er aan m'n lijstje onbreekt, maar alleen als je ook vertelt welk boek er niet meehoeft, want meer dan vijf boeken ga ik vast niet redden.

1. Madame Bovary door Gustave Flaubert
2. Candide, ou L'optimisme door Voltaire
3. Les miserables door Victor Hugo
4. Le Petit Prince door Antoine de Saint-Exupery
5. Du côté de chez Swann door Marcel Proust

donderdag 15 mei 2008

De toekomst

Nee, zo makkelijk maak ik me er niet vanaf ;-)
Dat de bibliotheek- sector er nog niet uit is wat er moet gebeuren om onze toekomst en die van de informatievoorziening in Nederland veilig te stellen wil nog niet zeggen dat ik daar zelf geen mening over heb.

Toen ik op de Frederik Muller Academie zat leerde ik daar dat de taak van de bibliotheek is: Het opsporen, selecteren, ontsluiten en beschikbaar stellen van informatie. Sinds die tijd is er het nodige veranderd (ik had toen al wel een computer, maar internet bestond nog niet) maar eerlijk gezegd denk ik dat er in de samenleving nog steeds heel veel behoefte is aan deze vaardigheden. We hoeven dus helemaal niet zo ver te zoeken om onze kernwaarden te vinden.

Wat de zaak vertroebelt is dat de openbare bibliotheken in Nederland zich (met name in de negentiger jaren) toegelegd hebben op het gratis beschikbaar stellen van boeken. Die functie van de openbare bibliotheek zal inderdaad steeds minder belangrijk worden. Op het moment lijkt het er op dat steeds meer informatie gratis beschikbaar komt op internet. Daarbij moet aangetekend worden dat kwalitatieve informatie (goed geformuleerd, genuanceerd, betrouwbaar) juist steeds exclusiever aangeboden zou kunnen gaan worden, waarbij de rechten van auteurs en de commerciele belangen van distributeurs de toegang tot die informatie effectief afschermen.

Ook op het gebied van het opsporen van informatie is de bibliotheek op dit moment niet de aangewezen partij. Dat is precies waar Google zo goed in is.

Maar het selecteren en ontsluiten van informatie zijn vaardigheden waar de maatschappij steeds nadrukkelijker om vraagt. Dat zie je aan de behoefte aan mediawijsheid bij de overheid, dat hoor je bij VMBO'ers die helemaal niet zitten te wachten op 30.000 hits in Google maar liever een duidelijk gestructureerd boek gebruiken, dat lees je in het NRC, waar Egbert Dommering een toenemende behoefte aan "redactie, duiding en selectie" signalert en zowel hij als Abraham de Swaan verwachten dat er nieuwe autoriteiten / poortwachters / opinion leaders zullen opstaan.

En hoe gaan we dat dan aanpakken? Met behulp van web 2.0 tools.

Daarmee is het helemaal niet zo moeilijk om gezamenlijk een overzicht van kwalitatief goede sites te maken. En als dat gezamenlijke overzicht er is, kan het zonder al te veel moeite door iedere bibliotheek in zijn eigen vormgeving op zijn eigen website gepresenteerd worden. En laten we dat gezamenlijk vooral ruim opvatten. Onze klanten hebben verstand van allerlei zaken. Laten we ze als vrijwilliger 2.0 betrekken bij de bibliotheek door ze de kans te geven die kennis met de gemeenschap te delen. En laten we daar gewoon mee beginnen. Er zijn (onder anderen dankzij de 23 dingen) her en der bibliothecarissen die hun persoonlijke en inlichtingenfavorieten in del.icio.us opslaan. Als we met een paar creatievelingen bedenken hoe we die favorieten willen organiseren en hoe we dit initiatief zo breed mogelijk onder de aandacht brengen zijn we er.

En trouwens, we gaan natuurlijk ook gzamenlijk interessante content die nog niet vrij op internet staat inkopen en die zo verspreiden dat onze klanten er gemakkelijk gebruik van kunnen maken. En we gaan het toevoegen van recensies aan de bibliotheekcatalogi stimuleren door zelf op blogs over onze favorieten te schrijven. En we gaan vast nog allerlei andere dingen doen die we vandaag nog niet kunnen verzinnen, maar waarvan we volgend jaar opeens zien dat het nodig is. En wat we in elk geval NIET gaan doen is afwachten totdat duidelijk is wat er de komende tien jaar gaat gebeuren. We beginnen gewoon. Nu.

Vijf voor twaalf

Ik zou zo graag eens een blogpost schrijven die prachtig onderbouwd is, met allerlei mooi gelinkte citaten. Maar het komt er nooit van. Op dit bericht bijvoorbeeld loop ik al een week te broeden, maar het is er nog niet van gekomen mijn bronnen te verifieren en mijn citaten te checken. Vooral niet omdat er gisteren een storing was bij Xs4all. Dat moeten ze niet te vaak doen! Het is verontrustend hoe ik daardoor van slag raak. Het is bijna voldoende om een keer vroeg naar bed te gaan, want wat moet je anders, als je geen verbinding met internet hebt?

Maar goed, de toekomst van het bibliotheekwerk was het onderwerp waarover ik wilde schrijven. Daarover is de afgelopen tijd veel gepubliceerd. Het SCP heeft onderzoek gedaan en de resultaten daarvan gepubliceerd en de Stuurgroep Bibliotheken heeft haar eindrapport opgemaakt.

Het SCP zegt over de toekomst van de bibliotheek: "De waarschijnlijke toekomst toont een verder afnemend bibliotheekgebruik, wat leidt tot een beperkter draagvlak voor de bibliotheek onder de bevolking." En in de handreikingen voor beleid noemen ze drie urgente punten voor de korte termijn, namelijk:
- continuering van samenwerking tussen de branche en de drie overheidslagen in het belang van de inhoudelijke vernieuwing van het openbaar bibliotheekwerk.
- oplossingen zoeken voor het dreigende tekort aan personeel, in het bijzonder personeel dat de inhoudelijke vernieuwing kan vormgeven
- kennislacunes opvullen met onderzoek.

De Stuurgroep besteedt het slothoofdstuk van haar eindrapport aan de toekomst van de bibliotheeksector. In dat hoofdstuk jammergenoeg geen puntsgewijze opsomming van de kern van de zaak. Volgens mij komt het er op neer dat de stuurgroep de analyse van het SCP deelt. De stuurgroep verwacht in de toekomst tekortkomingen aan de informatievoorziening in termen van onafhankelijkheid, pluriformiteit, objectiviteit, betrouwbaarheid en sociale cohesie. Vervolgens concludeert ze dat de bibliotheek de eerst aangewezen voorziening is om deze tekortkomingen te verhelpen, maar dat het niet waarschijnlijk is dat dat zal lukken.

Wat mij enigzins verraste is dat dit alles voor de Stuurgroep geen reden is om "met vertoon van daadkracht" doelen vast te leggen die "over tien jaar gegarandeerd achterhaald blijken te zijn". Nee, de stuurgroep verwacht een beleidsintensief proces, de sector zal alle zeilen bij moeten zetten en minstens een maal in de vier jaar moet over de volle breedte van de openbare bibliotheek worden bekeken hoe die er voor staat en wat dat betekent voor de verdere koers. Voor de sector moet volgens de stuurgroep alle aandacht gericht zijn op systeemconvergentie.

Maar wat gaan we nu doen???
Ik had verwacht dat aan het eind van het proces van bibliotheekvernieuwing uitspraken gedaan zouden worden over de richting die het bibliotheekwerk de komende jaren moet kiezen. Volgens mij is de conclusie nu vooral dat het ernstig is en dat we snel gezamenlijk moeten besluiten wat we gaan doen als sector. Maar dat wisten we toch twee jaar geleden ook al? Waarschijnlijk was het naief van me om te verwachten dat een proces concrete oplossingen zou opleveren, maar ik vind het zelf geen onredelijke verwachting.

free music

vrijdag 9 mei 2008

Film : The Band's Visit


Woensdag was ik eindelijk weer eens naar de film. Ik heb The Band's Visit gezien, de eerste film van de Israelische regisseur Eran Kolirin. De film kreeg zowel op cinema.nl als in het NRC goede recensies.

Het is een mooie kleine, lichte film, die gaat over het politieorkest van Alexandrië, dat per ongeluk in het verkeerde Israëlische dorpje terecht komt en pas de volgende ochtend kan vertrekken. In de film wordt subtiel gespeeld met de verschllen en overeenkomsten tussen de Egyptenaren en de Israëli's. Zo komen ze in het dorpje Bet Hatikva aan doordat ze de naam van het dorp Peta Hatikva verkeerd uitspreken. Best begrijpelijk, als je weet dat het klassieke Arabisch geen p-klank kent.

Dina, de caféhoudster die medelijden heeft met het groepje mannen en zorgt dat ze 's nachts een plek om te verblijven hebben, doet dat vanuit een herinnering van lang geleden. Toen zat het hele dorp op vrijdagmiddag voor de TV om naar Egyptische films te kijken. Ze heeft er een levenslange liefde voor Omar Sharif en Umm Khaltoum aan overgehouden.

Khaled, het jongste lid van het orkest gaat samen met Papi, een verlegen jongen uit het dorp uit (naar een mini-rollerdisco nota bene). Als de jongen hem vraagt hoe het is om een meisje te zoenen kan hij dat wel uitleggen, maar alleen in het Arabisch. Papi heeft tijdens de uitleg een prachtige blik van half begrijpen, je kunt zien dat de emotie ook zonder vertaling overkomt.

Ook Itzik neemt drie orkestleden mee naar huis. Hij zit in een moeizaam huwelijk, en heeft ook nog eens zijn ouders op bezoek. Er is een prachtige tegenstelling tussen de haperende, vrij vriendelijke conversatie in het Engels die gezamenlijk gevoerd wordt en de vinnige intermezzo's in rap Hebreeuws en Arabisch onderling.

Al met al een mooie film, waar je nog een beetje over door moet denken, en waar je achteraf nog weer andere nuances uithaalt dan tijdens het kijken. Een aanrader.

woensdag 7 mei 2008

Ben ik een biblioblogger?


Post boxes
Originally uploaded by Dappers
Het 23-dingen-traject bij ProBiblio begint zijn einde te naderen. Deze week nog even meivakantie, en dan volgen de volgende twee weken ding 22 en 23. Dat zijn beide van die afsluitende dingen. Volgende week mogen we vooruitkijken naar de toekomst van bibliotheek 2.0 en tijdens de laatste week kijken we terug op het traject dat we afgelegd hebben. Ik ben zelf helemaal niet in de stemming voor meivakantie. Ik ben al volop in introspectie-mode. Alleen kan ik niet zo goed kiezen waarover ik als eerste zal gaan schrijven. Ik hab al twee titels versleten voordat ik voor deze koos. En nee, ik vertel niet welke titels, die berichten houden jullie gewoon nog van me tegoed.

Ruim een jaar geleden schreef ik het eerste bericht op dit blog, waarin ik me afvroeg of ik de discipline wel zou kunnen opbrengen om geregeld te bloggen. Zonder stok achter de deur bleek me dat zwaar te vallen. Ik had 23 dingen nodig om echt aan schrijven toe te komen. En ook met zo'n stok achter de deur vind ik het nog niet echt makkelijk. Het ligt niet zo in mijn aard om tijd te nemen voor bezinning. Je ziet dat ook aan het aantal berichten per maand dat ik geproduceerd heb. Maart was met 14 berichten duidelijk een uitschieter, toen ik op de top van mijn enthousiasme voor de 23 dingen was.

Maar nu het einde nadert moet ik mezelf toch de gewetensvraag gaan stellen: Ben ik een biblioblogger? Was dit een gelegenheidsblog, een hulpmiddel bij het leerproces en niets meer? Of is bloggen toch iets wezenlijkers voor me geworden, heb ik het doorzettingsvermogen om er mee door te gaan?

Het feit dat ik in 'de vakantie' blog geeft wel een aanwijzing. Als je na verloop van tijd het gevoel krijgt dat je al te lang niets geschreven hebt ... dat lijkt me een aanwijzing dat bibliobloggen voor mij toch een meerwaarde geeft. Ik denk dat het me ook na de 23 dingen kan helpen om de zaken voor mezelf op een rijtje te zetten. Dat betekent dan wel dat ik er tijd voor zal moeten uittrekken. Voor de 23 dingen kregen we 1 uur per week in werktijd (ha, ha, ha). Ik denk dat ik die tijd (en misschien een beetje extra) gewoon blijf claimen voor dit blog. Ik vind het zelf niet raar als een professional (dat zijn we toch allemaal tegenwoordig?) in werktijd kennis en vaardigheden bijhoudt. En als dat wel een probleem is? Dan hoor ik dat wel.

zondag 4 mei 2008

Sociale bibliotheekcatalogi


Als service-manager Aqua-Browser moet ik hierover natuurlijk een post schrijven die hout snijdt. Het lastige is alleen, dat naarmate ik meer van een onderwerp afweet, ik meer de schaduwzijde ga zien. Ik zal eens kijken waar ik vandaag op uitkom.

Onze AquaBrowser heet overigens ZoekGenie en is (binnenkort) te vinden op http://www.zoekgenie.nl/

Aan het op die URL verschijnen van de provinciale catalogus voor Noord- en Zuid-Holland gaat inmiddels ruim een jaar voorwerk vooraf. In april 2007 begon ik met het schrijven van een projectplan voor het uitrollen van de AquaBrowser in Zuid-Holland. In Noord-Holland ging ook een ABL komen, maar daar was op dat moment nog niet zeker dat er door de provincie financiën beschikbaar gesteld zouden worden voor een provinciale catalogus, dus die zouden later aanhaken. Dat projectplan schreef ik voor de programmamanager digitale bibliotheek, die het in mei voorlegde aan de stuurgroep digitale bibliotheek, een afvaardiging uit SOOB en BOZH. Na nog wat heen en weer gediscusieerd te hebben (vooral over geld) kreeg Medialab, de leverancier, in augustus de opdracht om van start te gaan met het koppelen van de catalogussystemen van alle openbare bibliotheken in Zuid-Holland.

In die zelfde periode werd onderzocht wat de financiele consequenties op de langere termijn van het werken met de ABL zouden zijn. Dat lijkt natuurlijk rijkelijk laat, maar ik kan je verzekeren dat er volop producten zijn die de projectfase niet overleefd hebben omdat er nooit gekeken is naar de kosten van instanthouding van het product. De conclusie uit dat onderzoek was dat het welliswaar organisatorisch ingewikkelder zou zijn om een bovenprovinciale ABL te bouwen, maar dat het financiele voordelen had. Op die manier kon namelijk met hetzelfde geld een completere catalogus gebouwd worden.

Het mooie van de ABL is namelijk dat hij niet alleen de catalogi van bibliotheken kan ontsluiten, maar ook de landelijk ingekochte digitale collectie. En de ABL kan gebruikt worden om andere bronnen, zoals de informatie van samenwerkingspartners te ontsluiten. In ZoekGenie is er voor gekozen om een twaalftal bestanden op drie gebieden te ontsluiten met provinciaal geld. Het gaat daarbij om bestanden op de gebieden: Lezen en literatuur, Kunst en cultuur en Erfgoed. Maar zo ver zijn we nog niet.

In 2007 zijn bijna alle bibliotheekcatalogi uit Noord- en Zuid-Holland opgenomen in de ABL. Begin 2008 is de ABL getest door bibliothecarissen uit een dertigtal bibliotheekorganisaties. Daarbij kwam nogal wat naar boven.

Voor een deel waren dat zaken die bij het koppelen van de afzonderlijke bibliotheekcatalogi nog niet goed opgelost waren. Voor een deel waren het problemen die wel bekend waren uit eerdere provinciale AquaBrowsers, maar die bij een systeem van deze omvang veel groter waren dan bij eerdere systemen. Voor een deel ook, waren het zaken waar de afzonderlijke testers over van mening verschilden. Wat de een een prima oplossing vond was voor de ander niet acceptabel.

En daar kwam duidelijk het probleem van een provinciale ABL naar voren. Hoe richt je een systeem in, als dat systeem uiteindelijk door 50 verschillende organisaties gebruikt gaat worden? Je loopt dan een enorm risico dat het een systeem wordt dat van compromissen aan elkaar hangt, een systeem waarin iedere echte vernieuwing in de kiem gesmoord wordt doordat die te ver gaat voor de minst vooruitstrevende bibliotheken, kortom een middelmatig systeem dat zich aanpast aan de achterhoede van het bibliotheekveld.

De oplossing die ik hiervoor in gedachten heb is om het systeem steeds flexibeler te maken. Een bibliotheek heeft nu al de mogelijkheid om een eigen skin voor ZoekGenie te laten maken, waarin eigen keuzes voor de vormgeving en voor uitbreiding of inperking van de functionaliteit gemaakt kunnen worden. Maar dat gaat me nog niet ver genoeg. Volgens mij zou de catalogus zich uiteindelijk aan elke individuele gebruiker moeten kunnen aanpassen. Zo kan iemand die aan infostress lijdt kiezen voor een rustige vormgeving met een zeer beperkt aantal bronnen waarin gezocht wordt en waaruit een beperkt aantal hits getoond wordt. En een infojunk zoekt juist in alle bronnen, omdat die zich graag wil laten verrassen. De historisch geinteresseerde zoekt standaard in alle erfgoedbronnen en de sociale bibliotheekgebruiker geeft de lijstjes en tags van andere gebruikers een groter gewicht mee.

En, om nog even de link naar Worldcat te leggen, die superflexibele ABL zal de catalogusrecords van alle bibliotheken in Nederland, Vlaanderen, Aruba en de Antillen bevatten. Waarbij die records dan ook nog eens één vaste URL per werk hebben, zodat ze in zoekmachines goed vindbaar worden.