Auteursrecht voor de digitale bibliotheek

Law Library (Winter)
Originally uploaded by dgermony

Vorige week volgde ik een opfriscursus auteursrecht bij het GO. Natuurlijk zijn er allerlei technische ontwikkelingen waar je als bibliothecaris 2.0 van op de hoogte moet zijn, maar het is ook goed om te weten of alles wat kan ook mag.

Tijdens de dag herinnerde ik me weer dat ik auteursrecht ook op de Frederik Muller Academie al heel interessant vond. De schijnbaar onwrikbare logica waarin bij nadere beschouwing, binnen de grenzen van de wet, heel veel creativiteit mogelijk is spreekt me aan.

De grote lijn van de wet, verwoord in artikel 1, was me dan ook wel bijgebleven: "Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld."

De cursus volgde de opbouw van dit eerste artikel, waarbij achtereenvolgens werd ingegaan op
- de maker
- het werk
- openbaarmaken en verveelvoudigen
- de beperkingen

Ik ga natuurlijk niet de hele inhoud van de cursus navertellen (dat zou mij zelfs in auteursrechtelijke problemen kunnen brengen), maar ik wil een paar zaken noemen die me van belang lijken.

Hoe zit het bijvoorbeeld met het indexeren van websites, zoals bijvoorbeeld Google dat doet? Dat valt onder een van de beperkingen op het auteursrecht, beschreven in artikel 15a. Je mag (onder bepaalde voorwaarden) citeren uit een werk. Daarbij is het van belang dat de lengte van het citaat redelijk is. Je mag dus niet de volledige tekst kopieeren onder het mom van citeren.

Dat heeft ook voor de AquaBrowser duidelijk consequenties. We zijn van plan daarin informatie van betrouwbare organisaties zoals musea, archieven, onderwijsinstellingen of overheden op te nemen. Maar die informatie mogen we dus niet zomaar overnemen, zelfs niet als de desbetreffende organisatie die informatie zelf al publiek toegankelijk op internet gezet heeft. Dat betekent dat we met die organisaties een soort licentieovereenkomst zullen moeten afsluiten waarin we afspraken maken over het gebruik dat we van hun informatie maken. Dat waren we toch al wel van plan, omdat het veel prettiger samenwerkt als zo'n organisatie weet wat je van plan bent, maar het blijkt dus zelfs juridisch noodzakelijk te zijn.

Een andere vraag waarmee ik naar de cursus ging was hoe het auteurrechtelijk zit met user generated content. Ik had uit de berichtgeving rond het digitaliseringsproject van historische kranten van de KB al begrepen dat er problemen waren om de rechthebbenden van bijvoorbeeld ingezonden brieven op te sporen. Daarom wilde ik graag weten hoe de bibliotheek zou moeten omgaan met bijvoorbeeld door gebruikers geschreven recenties in My Discoveries. Daar blijkt precies het zelfde gevaar te bestaan. Een gebruiker heeft auteursrecht op zijn eigen recensie, en die recensie mag dus niet zondermeer verveelvoudigd (lees hergebruikt) worden.

Dat is een kolossaal potentieel probleem. Gelukkig bood de cursus ook perspectief op een oplossing. Met een Creative Commons licentie kan je namelijk afstand doen van bepaalde rechten die de auteurswet je verleent. Zo kan de gebruiker aangeven welk gebruik van zijn bijdrage hij wil toestaan. De uitdaging voor de bibliotheek is nu nog om die Creative Commons licentie op een gebruikersvriendelijke manier in toepassingen als de AquaBrowser te verwerken.

Een beperking op het auteursrecht die voor bibliotheken die hun collectie willen digitaliseren nog wel eens interessant zou kunnen zijn staat in artikel 15h. Enigzins samengevat komt het er op neer dat een voor het publiek toegankelijke niet-commerciele bibliotheek toegestaan is een werk via een besloten netwerk door middel van daarvoor bestemde terminals in de gebouwen van de bibliotheek beschikbaar te stellen. Daar heb je misschien nog niet zo veel aan bij een openbare bibliotheek met een werkgebied van 30.000 inwoners en de corresponderende collectie, maar bij grotere organisaties (de openbare bibliotheek Nederland?) kan dat wel degelijk interessant worden.