Bibliotheken en web 2.0

De vraag van vandaag is: "Hoe kunnen bibliotheken de web 2.0 toepassingen die tot nu toe aan de orde gekomen zijn gebruiken in hun dienstverlening?"

Daarover nadenkend, en eerder al, terwijl ik bezig was met het exploreren van bloggen, RSS-feeds en foto-sharing, is er één toepassing die mij het meest voor de hand lijkt te liggen. Mij lijkt het logisch om web 2.0 toepassingen te gebruiken bij het selecteren, ontsluiten en beschikbaarstellen van informatie. Het belangrijkste verschil met wat bibliotheken al doen zit hem volgens mij in de informatie die je ontsluit. Dat zijn namelijk niet meer alleen boeken (en af en toe een dvd of cd-rom, die we zo veel mogelijk behandelen alsof het toch een boek is) maar juist de digitale bronnen die beschikbaar zijn.

Ik denk dat bibliotheken tot nu toe veel hebben laten liggen als het gaat om de selectie van digitale informatie. Terwijl we juist in de selectie van informatie meerwaarde bieden aan onze gebruikers. Tuurlijk, je kunt bij ons bijna gratis een boek lenen waar je bij de boekhandel € 20,- voor moet betalen, maar als je een populaire roman wilt lezen moet je daar wel op wachten. En er is een grote groep mensen die dan toch liever een bestelling bij Bol.com plaatst. Je kunt het boek via internet bestellen wanneer je maar wilt, het wordt door de postbode bij je thuisbezorgd, en je mag het boek houden zo lang je wilt.

In het gebruik dat van de collectie wordt gemaakt zien we dat als het om informatie gaat het boek steeds minder populair wordt. De uitleencijfers van de collectie non-fictie lopen jaar na jaar terug, en als je kijkt wat er nog wel geleend wordt kom je vooral uit bij titels die "als een roman" te lezen zijn. De kasten met waar gebeurde verhalen, biografieen, reisverhalen.

Anderzijds lezen we geregeld dat het met de kwaliteit van de informatie die mensen, of in elk geval scholieren, van het internet halen slecht gesteld is. Mensen kunnen niet inschatten of een website betrouwbaar is en hebben de neiging om voor het eerste resultaat dat ze gegoogled hebben te gaan.

Bibliotheken zouden in moeten springen op de behoefte aan betrouwbare informatie die snel digitaal beschikbaar is. Dat dat nog niet op grote schaal gebeurd is heeft volgens mij te maken met het lokale karakter van bibliotheken en het globale karakter van internet. Bibliotheken hebben ieder voor zich geen budget om het hele scala aan onderwepen te behandelen. En dat hoeft op zich ook niet, want als een bibliotheek een onderwerp goed ontsluit kan de complete wereldbevolking (voor zover ze Nederlands spreken) profiteren van die inspanning.

Maar hoe organiseren we in een lokaal gefinancierde sector het globaal beschikbaar stellen van informatie? En zetten we dan een hekje om onze betrouwbare informatie, en gebruiken we dat om betaalde leden te lokken? Ik denk het niet. Als je naar de kranten kijkt, bijvoorbeeld, zie je dat die hun hekjes weghalen en hun archieven gratis op internet zetten. Dan moeten openbare bibliotheken, die voor zeker driekwart door de overheid gefinncierd worden, dat toch ook kunnen!

En hoe zouden we dan web 2.0 technologie kunnen inzetten? Ik denk daarbij vooral aan het idee van de etalages, de digitale presentatie van de landelijke zwaartepunten. Voor wie hier nog geen concreet beeld bij heeft: In het stuk De Complete Bibliotheek van Francien van Bohemen en Bram Rietveld wordt in hoofdstuk 5 veel behartenswaardigs over etalages gezegd.

Voor wie het nog concreter wil zien heb ik een voorbeeldje gemaakt over het onderwerp sterrenkunde. En nee, dat is niet af of compleet, maar het geeft een idee van wat je in blogvorm zou kunnen doen. En het zou wel eens kunnen zijn dat de Universes van Netvibes ook heel goed gebruikt kunnen worden voor het delen van informatie over onderwerpen waar nou eenmaal niet iedere bibliothecaris helemaal in zit.